یکی از علل انحراف روابط اجتماعی سالم دختر و پسر به وابستگی های شدید عاطفی و دوستی های غیر منطقی و افراطی عدم مهارت یکی از طرفین در جرأت ورزی و اظهار نظر منطقی و دادن پاسخ قاطع «نه» در برابر اصرار و پافشاری طرف دیگری در، دست یافتن به خواست های خویش است.مطمئناً هیچ یک از ما دوست نداریم شخص منفعلی باشیم که توسط دیگران کنترل می شود.حال این سوال مطرح می شود که: در روابط اجتماعی و ارتباط با دیگران چگونه می توان از حقوق خود دفاع کرد در حین اینکه حقوق و نیاز های دیگران را نیز محترم شمرد؟پاسخ به این سوال در شناخت مفاهیم بی جرأتی ، پرخاشگری و جرأت ورزی در تعامل با دیگران نهفته است.
بی جرأتی: یعنی منفعل و ترسو و بیش از حد متواضع بودن و اهمیت ندادن به نیاز ها و خواسته های خود و پذیرفتن خواسته های دیگران، حتی اگر به ضرر خود شخص باشد.
پرخاشگری: یعنی دفاع کردن از حقوق خود به شیوه ای خصمانه که هدف آن امتیاز گرفتن از دیگران است. افراد پرخاشگر سعی می کنند خواسته ها و نیاز های خود را از طریق تسلط ، توهین و تحقیر دیگران برآورده کنند.چنین افرادی فقط به فکر خود هستند.
جرأت ورزی: یعنی دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خود به شیوه ی مستقیم ، صادقانه و مناسب.افراد جرأت ورز برای خود و دیگران احترام قائلند؛ آنها منفعل نیستند و اجازه نمی دهند دیگران از ایشان سوء استفاده کنند و از طرف دیگر به خواسته ها و نیاز های دیگران احترام می گذارند و به شیوه ی مدبرانه با آنها ارتباط بر قرار می کنند.
به نمونه ای از بی جرأتی ، پرخاشگری و جرأت ورزی در تعامل با دیگران توجه کنید:
در یک مغازه فروشنده ای می خواهد شما را مجبور به خرید چیزی بکند.
فروشنده: اتفاقاً این جنس برازنده ی شماست با اجازه برایتان می پیچم.
پاسخ غیر جرأتمندانه ی شما: بله ، اگر فکر می کنید جنس خوبی است، ایرادی ندارد.
پاسخ پرخاشگرانه ی شما: اینقدر مجبورم نکنید؛ من چیزی از شما نمی خرم.
پاسخ جرأت ورزانه ی شما: متشکرم ، شما لطف دارید؛ اجازه بفرمائید به چند مغازه ی دیگر هم سر بزنم.
این یک مورد بسیار ساده در زمینه ی خرید جنس از مغازه بود. ما در زندگی روزانه با افراد زیادی در تعامل بوده و مجبور به دادن پاسخ به انواع خواسته های مثبت یا منفی آنان هستیم که احتمال دارد بر سرنوشت و زندگی حال و آینده ی خود و خانواده ی ما تاثیر مهم و در صورت نابجابودن تقاضا های آنان تاثیر منفی جبران ناپذیری بر جای گذارد. پس بیایید روش جرأت ورزی و «نه» گفتن در مقابل خواسته های نامطلوب دیگران را تمرین نماییم.
تاکتیک های تاثیر گذاری نامطلوب بر دیگران
اگر در تعامل با دیگران از روش های زیر استفاده می کنید ، مطمئن باشید که تعامل گران خبره ای نیستید زیرا تاکتیک های غلط پاسخ مناسبی برای خواست های مثبت یا منفی طرف مقابل نخواهد بود.
1. تهدید: یعنی ترساندن دیگری در هنگام مواجهه با مشکل
2. فریبکاری: مانند دادن اطلاعات غلط ، تملق و دروغ گویی
3. بی توجهی: یعنی انجام کار طبق خواسته ی خود بدون توجه به نیاز های دیگران
4. طفره رفتن: به معنی انجام پنهانی و مرموزانه ی کارها بدون اینکه دیگران از آن سر در بیاورند.
اگر در تعامل با دیگران از روش های زیر استفاده می کنید ، مطمئن باشید که تعامل گران خبره ای نیستید زیرا تاکتیک های غلط پاسخ مناسبی برای خواست های مثبت یا منفی طرف مقابل نخواهد بود.
1. تهدید: یعنی ترساندن دیگری در هنگام مواجهه با مشکل
2. فریبکاری: مانند دادن اطلاعات غلط ، تملق و دروغ گویی
3. بی توجهی: یعنی انجام کار طبق خواسته ی خود بدون توجه به نیاز های دیگران
4. طفره رفتن: به معنی انجام پنهانی و مرموزانه ی کارها بدون اینکه دیگران از آن سر در بیاورند.
تاکتیک های تأثیر گذاری مطلوب بر دیگران
برخی از روش های تأثیر گذار مثبت در تعامل با دیگران عبارتند از:
1. معامله: در نظر گرفتن منافع و مصالح طرفین
2. مصالحه: آمادگی برای چشم پوشی از برخی خواسته های خود برای ایجاد تفاهم
3. استدلال : یعنی انجام کار منطقی و درست
4. تخصص: تکیه کردن بر آگاهی و دانش و اطلاعات در زمینه ی مسائل مورد تعامل
سه مهارت مفید در تقویت جرأت ورزی :
بیان صریح احساسات خود در تعامل با دیگران
یعنی مطلع ساختن دیگران از احساسی که نسبت به اعمال آنها دارید.از متهم کردن دیگران و گفتن چیز هایی مانند«شما بی ملاحظه هستید.» یا «شما بی پروا حرف میزنید.» خودداری نمایید و در عوض احساس خود را نسبت به آنها این گونه بیان نمایید «متأسفم اما نمی توانم کاری برایتان انجام دهم.» یا «اگر بیشتر مراقب حرف زدنتان باشید خوشحال می شوم.» بیان صریح احساسات خودتان به حرمت نفس و احترامی که دیگران برای شما قائلند خواهد افزود.
کاردانی
برخی از روش های تأثیر گذار مثبت در تعامل با دیگران عبارتند از:
1. معامله: در نظر گرفتن منافع و مصالح طرفین
2. مصالحه: آمادگی برای چشم پوشی از برخی خواسته های خود برای ایجاد تفاهم
3. استدلال : یعنی انجام کار منطقی و درست
4. تخصص: تکیه کردن بر آگاهی و دانش و اطلاعات در زمینه ی مسائل مورد تعامل
سه مهارت مفید در تقویت جرأت ورزی :
بیان صریح احساسات خود در تعامل با دیگران
یعنی مطلع ساختن دیگران از احساسی که نسبت به اعمال آنها دارید.از متهم کردن دیگران و گفتن چیز هایی مانند«شما بی ملاحظه هستید.» یا «شما بی پروا حرف میزنید.» خودداری نمایید و در عوض احساس خود را نسبت به آنها این گونه بیان نمایید «متأسفم اما نمی توانم کاری برایتان انجام دهم.» یا «اگر بیشتر مراقب حرف زدنتان باشید خوشحال می شوم.» بیان صریح احساسات خودتان به حرمت نفس و احترامی که دیگران برای شما قائلند خواهد افزود.
همدلی
اگر نیاز های دیگران را درک کنید و بپذیرید، آنها بیشتر مایل به پذیرفتن خواسته ها و امیال شما خواهند بود.اما این به معنی آن نیست که هرچه دیگران می خواهند قبول کنید. می توانید با خواسته های افراد دیگر مخالفت نیز بکنید. اما با بیان اینکه احساس آنها را درک می کنید و آنها را هم محترم می شمارید.
اگر نیاز های دیگران را درک کنید و بپذیرید، آنها بیشتر مایل به پذیرفتن خواسته ها و امیال شما خواهند بود.اما این به معنی آن نیست که هرچه دیگران می خواهند قبول کنید. می توانید با خواسته های افراد دیگر مخالفت نیز بکنید. اما با بیان اینکه احساس آنها را درک می کنید و آنها را هم محترم می شمارید.
کاردانی
وقتی احساسات خود را بیان می کنید و نسبت به دیگران همدلی نشان می دهید به احتمال قوی اعمال شما مدبرانه خواهد بود تا نسنجیده. هیچکس از اینکه وادار به انجام کاری شود خوشش نمی آید اگر دیگران شما را به انجام کاری وادار کردند به جای اینکه عقب نشینی کنید، قرص و محکم بایستید و به نحوی واکنش نشان دهید که احترام آنها را جلب نمایید.
نکته:
منبع: مطالب این پست با اندکی تغییر از کتاب مهارت های زندگی تالیف :کریس.ال.کلینکه، ترجمه : شهرام محمد خانی ، انتشارات سپند 1384 ؛ ذکر گردیده است
.
نوشته شده در تاریخ جمعه 88/10/11 توسط نسرین
